Ból kręgosłupa

Czy po squash’u odczuwasz ból kręgosłupa? – to nie musi być dyskopatia!

Ból kręgosłupa najczęściej kojarzony jest z najbardziej znaną jednostką chorobową, jaką jest dyskopatia.Jednak nie tylko problem z krążkiem międzykręgowym potrafi wywołać objawy, które powodują, że nie jest się w stanie prawidłowo funkcjonować, nie wspominając już o grze w squash’a. Istnieje wiele podobnych i mogących powodować niemal identyczne dolegliwości jednostek chorobowych, na które są narażeni zawodnicy. Dlatego najważniejsze jest, aby doświadczony lekarz sportowy lub fizjoterapeuta przeprowadził odpowiednie badanie i postawił prawidłową diagnozę. Trzeba pamiętać, że postawienie diagnozy – dyskopatia bez odpowiedniego badania i podjęcie leczenia niestety może prowadzić donikąd. Inne dolegliwości kręgosłupa mogą wyglądać podobnie i podobne mogą mieć objawy, jednak leczenie ich prowadzone jest w zupełnie odmienny sposób.

Zaraz po dyskopatii najczęściej występujące problemy z kręgosłupem to:

• dysfunkcje stawów krzyżowo-biodrowych,
• zespół mięśnia gruszkowatego,
• kręgozmyk,
• zablokowanie stawów międzywyrostkowych kręgosłupa.

Dysfunkcje stawów krzyżowo-biodrowych

Stawy krzyżowo-biodrowe to symetryczne stawy, zlokalizowane z tyłu łączące miednicę z kręgosłupem. Służą przede wszystkim jako amortyzator w przenoszeniu obciążeń z kończyn dolnych na kręgosłup. Ruch w nich jest niewielki ok. 2-3mm, jednak ich zablokowanie lub nadruchomość potrafi spowodować duży ból.

Czasem rozmiar bólu jest tak duży, że chory nie jest w stanie wykonać jakiegokolwiek ruchu. Podczas chodzenia najczęściej objawia się w momencie kontaktu pięty z podłożem, czyli wtedy, kiedy zachodzi w nim ruch działając jako amortyzator. Najczęściej ból jest jednostronny, ale może też objawiać się w obu stawach jednocześnie. Przyczyną zablokowania stawu jest najczęściej nagły, niespodziewany ruch. U osób, które mają tendencję do nadruchomości stawów epizody blokowania się stawu mogą występować częściej. Aby zapobiegać takim nawrotom stawy krzyżowo-biodrowe powinno się ustabilizować poprzez specyficzny trening sensomotoryczny, polegający na zaktywizowaniu mięśni przebiegających w ich okolicy. Konieczne jest wcześniejsze odblokowanie stawu odpowiednimi technikami manualnymi wykonywanymi przez fizjoterapeutę.

Zespół mięśnia gruszkowatego

Mięsień gruszkowaty to mięsień położony głęboko w pośladku. Do jego dysfunkcji najczęściej dochodzi na skutek nadmiernego napięcia. Objawy to ból ciężki do zlokalizowania, rozlany, odczuwany gdzieś głęboko w pośladku. Jego bliska lokalizacja z nerwem kulszowym może symulować objawy podobne do tych w dyskopatii,

ponieważ napięty mięsień drażni nerw i tym samym ból może promieniować do zajętej kończyny. Początkujący gracze następnego dnia po mocnym treningu bardzo często odczuwają ból mięśni pośladkowych. Jednym z nich jest właśnie mięsień gruszkowaty. Podczas gry pracuje on przy każdym gwałtownym zwrocie, przyspieszeniu i zatrzymaniu. Dodatkowo ciągła gra na ugiętych nogach cały czas angażuje jego pracę i wyzwala jego napięcie. Najczęściej po dwóch, trzech dniach odpoczynku ból znika sam. Jednak jeśli przy kolejnych treningach nie zadba się o jego odpowiednie rozciągnięcie i elastyczność może dojść do sytuacji, gdzie nadmierne jego napięcie będzie powodować permanentny ból. Często jego napięcie spowodować może zapalenie nerwu kulszowego (rwa kulszowa). Kluczem do uniknięcia tego typu dolegliwości jest prawidłowe i systematyczne rozciąganie po każdym treningu.

Kręgozmyk

Kręgozmyk to przemieszczenie się do przodu kręgu górnego w stosunku do kręgu położonego pod nim. Dochodzi do zsuwania ku przodowi całej górnej kolumny kręgów. Najczęstszymi poziomami kręgosłupa na których dochodzi do kręgozmyku są kręgi lędźwiowe L4 oraz L5. Dzieje się tak na skutek przerwania ciągłości łuku kręgu.

Najczęściej dochodzi do niego na skutek złamania zmęczeniowego, czyli w momencie kiedy kręg przez długi czas poddawany jest obciążeniom przekraczającym jego wytrzymałość. Pomimo całego systemu amortyzacji w podłogach w klubach squashowych nie jest się w stanie uniknąć obciążeń, z którymi musi sobie poradzić kręgosłup. Na skutek zsuwania się kręgów może dojść do ucisku na struktury nerwowe co jest już niebezpiecznym objawem. W zależności od stopnia zsunięcia kręgu rozpatruje się odpowiednie leczenie. Jeśli stopień ześlizgu kręgu jest niewielki, a objawy umiarkowane, podejmuje się leczenie zachowawcze polegające na odpowiedniej rehabilitacji. Jeśli jednak stopień zsunięcia kręgu jest znaczny i towarzyszą mu ostre objawy neurologiczne większość ortopedów podejmuje się wówczas leczenia operacyjnego. Najważniejszym elementem terapii w leczeniu umiarkowanego kręgozmyku jest trening stabilizacyjny. Polega on na wzmacnianiu mięśni i poprawy ich kontroli nerwowo-mięśniowej.

Zablokowanie stawów międzywyrostkowych kręgosłupa

Większość kręgów łączy się ze sobą za pomocą krążka międzykręgowego oraz symetrycznych stawów międzywyrostkowych, które zapewniają ruchomość kręgosłupowi. Dość często na skutek niewłaściwego ruchu może dojść do „zablokowania” któregoś ze stawów. Objawia się to bólem, najczęściej bolesny jest konkretny kierunek ruchu oraz ograniczenie ruchomości w danym kierunku. Dochodzi jednocześnie do odruchowego napięcia mięśni. W przeciwieństwie do dyskopatii nie mamy tu do czynienia z ubytkiem neurologicznym spowodowanym uciskiem na struktury nerwowe. Ból jednak jest bardzo podobny i często mylony właśnie z dyskopatią. Podobnie jak w przypadku stawów krzyżowo-biodrowych do zablokowania stawów międzywyrostkowych może dojść na skutek gwałtownego, niekontrolowanego ruchu. Leczenie polega na rozluźnieniu odruchowo napiętych mięśni i odblokowaniu zajętego stawu (zdj.3). Za pomocą odpowiednich technik fizjoterapeuta jest w stanie zadziałać i odblokować tylko ten staw w którym doszło do dysfunkcji. Czasem wystarczy jeden zabieg aby dolegliwości minęły. Jednak im dłużej zwleka się z podjęciem leczenia tym czas leczenia proporcjonalnie ulega wydłużeniu. Po ustąpieniu dolegliwości należy zadbać o prawidłową siłę i kontrolę mięśni. Ponieważ kręgosłup człowieka zbudowany jest z bardzo dużej ilości struktur, które mogą powodować dolegliwości dlatego ważne jest, aby diagnoza była postawiona prawidłowo. Często potrzebne są do tego badania dodatkowe w postaci zdjęć rentgenowskich, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego a niekiedy nawet przydatne okazuje się badanie USG. Jednak najważniejsze to przeprowadzenie bardzo dokładnego badania klinicznego pacjenta. Jest to najważniejszy element postawienia diagnozy i wybrania odpowiedniej drogi leczenia. Powrót do gry jest uzależniony od wielu czynników i ustalany jest indywidualnie. Jednym z głównych kryteriów powrotu do treningów jest ból. Każdy ból utrzymujący się powyżej dwóch tygodni należy skonsultować z lekarzem. Jeśli ból jest ostry i w znacznym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza lub fizjoterapeuty.

Krzysztof Dymel
fizjoterapeuta, terapeuta manualny
Klinika Rehabilitacji Sportowej ORTOREH
Jeśli potrzebują Państwo szerszej informacji na wybrany temat lub konsultacji w sprawie kontuzji lub dolegliwości autor zaprasza do kontaktu

Artykuł pochodzi z numeru 3’2012 magazynu Squashlife, dostępnego (za darmo) w pdf – przedruk z cyklu „ocalmy przed zapomnieniem” – wiedza, która przydaje się graczom squash’a.